Η Μουσική είναι η Τέχνη και Επιστήμη που ασχολείται με τους ήχους. Μαζί με την Ποίηση, τον Χορό και το Θέατρο, αποτελούν τις λεγόμενες Μουσικές Τέχνες. Σαν Τέχνη, έρχεται να καλύψει την ανάγκη του ανθρώπου να εκφράσει, με τους ήχους, τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις ψυχικές του καταστάσεις. Σαν Επιστήμη, εξετάζει την προέλευση, την παραγωγή, τη διάταξη, το ύψος (τονικότητα), τη διάρκεια, την ένταση και τη χροιά των ήχων, καθώς και τη μεταξύ τους σύνδεση. Σε αυτόν τον τομέα αναπτύχθηκαν η Μορφολογία, η Μουσικολογία, η Εθνομουσικολογία, η Ιστορία της Μουσικής και η Ακουστική σαν ξεχωριστές επιστήμες.
Τα ηχητικά στοιχεία, γίνονται μουσική, μόνο χάρη στην οργάνωσή τους. Χρειάζεται ένας άνθρωπος, προικισμένος με ειδικά προσόντα και με γνώση, που θα τον βοηθήσουν, να βάλει τους διάφορους ήχους σε μία τάξη. Μέσα από τη βαθύτερη κατανόηση τής Μουσικής Τέχνης, γίνεται αντιληπτό, πως τίποτε στον "μαγικό της κόσμο" δεν στέκει αυθαίρετο. Το κάθε τι είναι δεμένο με την ανώτερη λογική των φυσικών νόμων που διέπουν κάθε μορφή ζωής και κοσμογονικής θεμελίωσης: όλα υπόκεινται στη συμμετρία, στη περιοδικότητα, στην επανάληψη, στην ταλάντευση, στην αιώρηση, στην ηχώ. Μέσα στο μέτρο, καθώς μία oρχήστρα, πιστή στα νεύματα του αρχιμουσικού της.
Η Μουσική είναι τόσο παλιά όσο και η Γλώσσα. Ουσιαστικά εξελίχθηκε παράλληλα με τον άνθρωπο. Όμως, ο έναρθρος λόγος, ποτέ δεν μπόρεσε να αποδώσει όλες τις αποχρώσεις των υποκειμενικών, προσωπικών, ανθρώπινων σκέψεων και συναισθημάτων. Γι' αυτό και ο άνθρωπος ανέπτυξε ένα άλλο ηχητικό μέσο για να εκδηλώνεται και να εκφράζεται: τον Μουσικό Λόγο. Όπως η Γλώσσα χρησιμεύει για την έκφραση των παραστάσεων, των εννοιών, για την ονομασία των πραγμάτων, έτσι, και η Μουσική, αποδεικνύεται μία απαραίτητη ανάγκη τής ζωής, διερμηνεύοντας την ανθρώπινη ύπαρξη σε όλες τις εκφάνσεις της.
Από τη Μονοφωνία ως την Πολυφωνία και την Ομοφωνία. Από την εξάρτηση της Μουσικής Σύνθεσης από το ποιητικό κείμενο - κυρίως θρησκευτικού, αρχικά, περιεχομένου - έως την αρτιότητα της Ενόργανης Μουσικής, όπως αυτή αναπτύχθηκε στη Δυτική Ευρώπη. Από τις πρώτες προσπάθειες για τη δημιουργία ενός ορθολογικού συστήματος σημειογραφίας με τον Βοήθιο, κατά τον 5ο αιώνα, μέχρι την Τονική Μουσική και από εκεί στην Ατονικότητα στις αρχές του 20ου αιώνα. Ο άνθρωπος, επινόησε, και τελειοποίησε, μία σειρά από συστήματα Μουσικής Σύνθεσης, όπως, η Αντίστιξη/Κοντραπούντο, η Φούγκα, η Αρμονία, ο Δωδεκαφθογγισμός/Σειραϊσμός.
Η στενή σχέση που είχε και έχει ο άνθρωπος με τη μουσική, επιβεβαιώνεται από το πλήθος των συνθέσεων που υπάρχουν, για κάθε περίσταση της ζωής: θρησκευτικοί ύμνοι, χοροί, φυσιολατρικά τραγούδια, μοιρολόγια, νανουρίσματα, εμβατήρια, πολιτικά τραγούδια, τραγούδια της τάβλας, του γλεντιού, που μιλούν για τις χαρές και τις λύπες, από τη γέννηση ως τον θάνατο, μέχρι τα μνημειώδη έργα υψηλής διανοητικής σκέψης. Την αξία της κατανόησαν και ύμνησαν μεγαλοφυΐες του πνεύματος, όπως, ο Σωκράτης, ο Πλάτωνας, ο Πυθαγόρας, ο Ρομαίν Ρολλάν, ο Καρτέσιος, ο Γκαίτε, ο Μπετόβεν, ο Βάγκνερ, ο Στραβίνσκι κ.α., καθώς, φυσικά, και οι λαοί με τα παραδοσιακά τους τραγούδια.
Όσο χρειάζεται κανείς να κατακτήσει ειδικές γνώσεις προκειμένου να μελετήσει, να αναλύσει και, κατ' επέκταση να κατανοήσει ένα μουσικό έργο, άλλο τόσο, το μόνο που χρειάζεται για να το απολαύσει, είναι να διαθέσει ορισμένο χρόνο για την ακρόασή του. Αυτό κάνει τη Μουσική, την πιο δημοφιλή μεταξύ των Τεχνών. Οποιοσδήποτε μπορεί να νιώσει συγκλονισμένος, ακούγοντας τη Συμφωνία της Χαράς τού Μπετόβεν, δίχως να απαιτείται η κατανόηση της αρχιτεκτονικής τού έργου. Η Μουσική δεν ανήκει στους "ειδικούς". Είναι πανανθρώπινη, παγκόσμια, διαχρονική πολιτισμική αξία. Το ίδιο ισχύει για τα μεγάλα πνευματικά έργα, που μας χάρισαν οι πιο προικισμένοι από τους δημιουργούς και τους ερμηνευτές της: ανήκουν στο σύνολο της ανθρωπότητας, στον κάθε ένα από εμάς, αποτελούν κληρονομιά μας. Κάθε άνθρωπος μπορεί να αναπτύξει το μουσικό του αισθητήριο. Αρκεί να στρέψει το ενδιαφέρον του. Να εμπιστευτεί τις αισθήσεις του. Να αφιερώσει λίγες ώρες για να ακούσει, συγκεντρωμένος, ό,τι πιο όμορφο δημιούργησε ο ανθρώπινος νους.
Πίνακας περιεχομένων[Απόκρυψη] |
Η μουσική αναφέρεται και ως η Απολλώνια Τέχνη, εκείνη που οι εννέα Μούσες, μαγεμένες από την ομορφιά της, επέλεξαν να φέρει το όνομά τους. Ήδη από την αρχαιότητα γνωρίζουμε πως οι άνθρωποι χρησιμοποιούσαν μουσικά όργανα για να παραγάγουν μουσική. Όργανα όπως η λύρα, ο αυλός, η φλογέρα και άλλα είναι γνωστά από την αρχαία Ελλάδα, και αργότερα υιοθετούνται από τους Ρωμαίους και περνάνε μέσα από την ιστορία, εξελισσόμενα ή και αυτούσια, στη σημερινή εποχή. Η ανθρώπινη φωνή έπαιζε επίσης αξιοσημείωτο ρόλο, ίσως δε να ήταν το πρώτο μουσικό όργανο που χρησιμοποιήθηκε από τον άνθρωπο, σε μια προσπάθεια μίμησης των πουλιών.
Ωστόσο δε γνωρίζουμε πότε και γιατί άρχισαν οι άνθρωποι να τραγουδούν και να παίζουν μουσική: συνέβαινε από τότε που έχουμε γραπτή παράδοση και πιθανότατα και πιο παλιά. Το μόνο σίγουρο είναι ότι η μουσική με κάποιο τρόπο επηρεάζει τον ανθρώπινο ψυχισμό, δημιουργώντας του συναισθήματα.
Από την αρχαιότητα έχουν σωθεί ελάχιστα στοιχεία σχετικά με τη μουσική.
Καθώς δεν είχε εφευρεθεί ακόμα κάποιος τρόπος καταγραφής της μουσικής, η ανθρωπότητα μπαίνει στο μεσαίωνα γνωρίζοντας ελάχιστα για την αρχαία μουσική. Στη Δυτική Ευρώπη ανθίζει η θρησκευτική (χριστιανική) μουσική, με τη μορφή ύμνων.
Τον ενδέκατο αιώνα, ο Γκουίντο ντ' Αρέτσο (Guido d'Arezzo 995 - 1050 μΧ), Βενεδικτίνος μοναχός εφήυρε ένα σύστημα καταγραφής της μουσικής, το οποίο βασιζόταν σε οριζόντιες γραμμές και τετράγωνα σύμβολα τα οποία έδειχναν τη σχέση της εκάστοτε νότας με μια κεντρική νότα. Το σύστημα αυτό είναι ο πρόδρομος του πενταγράμμου που χρησιμοποιείται ακόμα και σήμερα.
Τα μουσικά όργανα δεν είναι απλώς τεχνικά συστήματα και διατάξεις για τη δημιουργία ήχου. Πολύ περισσότερο, τα μουσικά όργανα είναι αναντικατάστατα μέσα για μαγεία και λατρεία, για τέχνη και ψυχαγωγία, για παιδεία και επικοινωνία. Είναι φορείς αξιών και πολιτιστικών μηνυμάτων, είναι μάρτυρες της τεχνικής και της πολιτισμικής προόδου. Κάθε λαός έχει αναπτύξει μεγάλο αριθμό μουσικών οργάνων, από απλά έγχορδα που θυμίζουν το κυνηγετικό τόξο, μέχρι πολύπλοκες άρπες με πεντάλ, από θαλάσσια κοχύλια μέχρι σαξόφωνα με ένα πλήθος από κλειδιά, μοχλούς και τάπες, από απλά ταμ-ταμ μέχρι σύνθετα τύμπανα, κόνγκας και γκρανκάσες ... Μερικά όργανα αναπτύχθηκαν και εξελίχθηκαν στη διάρκεια μερικών αιώνων, στα πλαίσια της χρήσης τους στη συμφωνική ορχήστρα και ονομάζονται Όργανα της Ορχήστρας.